İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİNİN HAKLARI NELERDİR?

İş kazası geçiren işçinin hem Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan talep edebileceği hak ve ödenekler hem de işvereninden talep edebileceği tazminatlar bulunmaktadır. İşçinin SGK’dan ve işvereninden talep edebilecekleri kalemler ayrı başlıklar altında açıklanacaktır.

İŞ KAZASI SEBEBİYLE İŞÇİNİN SGK’DAN TALEP EDEBİLECEĞİ HAKLAR NELERDİR?

İş kazası ve meslek hastalığı sebebiyle işçiye Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan sağlanacak olan haklar:

Geçici işgöremezlik ödeneği

Sürekli işgöremezlik geliri

Ölüm halinde hak sahiplerine ölüm geliri bağlanması

şeklindedir. Bu nedenle iş kazası geçiren işveren Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan bu haklarını talep edebilir.

İŞ KAZASI HANGİ KURUMA VE HANGİ SÜRE İÇİNDE BİLDİRİLMELİDİR?

İş kazası 5510 Sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından gerçekleşmişse; bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma(SGK) da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirmek zorundadır.

Burada yapılan 2 bildirim vardır. Birincisi kolluk güçlerine yapılan derhal bildirimdir ve bunun amacı ortada bir kaza olup olmadığının anlaşılmasıdır. İkinci bildirim ise kazadan sonraki 3 gün içinde SGK’ya yapılacak olan bildirimdir.

İş kazası 5510 Sayılı Sosyal Sigortalılar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından gerçekleşmişe; sigortalının kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, Kuruma bildirilmesi zorunludur.

Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

İŞ KAZASI SEBEBİYLE SGK TARAFINDAN SAĞLANACAK ÖDENEK VE HAKLARA SAHİP OLABİLMEK İÇİN BELİRLİ BİR PRİM SÜRESİ GEREKİR Mİ?

İş kazası halinde SGK tarafından sağlanacak haklardan yararlanabilmek için belli bir süre prim bildirilmiş olmasına gerek yoktur. Hatta işçi işe girdiği gün kazaya uğramış olsa dahi, kazaya uğrayan sigortalı işçiye bu yardımlar yapılır.

İŞ KAZASI SEBEBİYLE YAPILACAK BU ÖDEMELERDE ÖDEMELERE ESAS MİKTAR NASIL BELİRLENİR?

İşçiye SGK tarafından yapılacak olan ödemelere esas kazanç, sigortalının son üç aylık (PEK) kazanç ortalamasıdır. Eğer işçinin üç aylık çalışması yoksa çalıştığı dönemin kazanç ortalaması, işe girdiği gün kazaya uğradıysa iş sözleşmesinde belirlenen ücret dikkate alınmaktadır.

İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİ İŞVERENİNDEN NELER TALEP EDEBİLİR?

İş kazası geçiren işçi, işverene karşı şu talepleri ileri sürebilir:

İş Gücü Kaybı Tazminatı: Belirli derecede çalışma gücünü kaybeden işçinin işverene karşı iş gücü kaybı tazminatı talep etme imkanı vardır.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İş kazası sonucunda işçi ölmüşse işveren işçinin kalan yakınlarına destekten yoksun kalma tazminatı öder.

Maddi Tazminat: Somut olayın özelliklerine göre işçinin maddi kayıpları maddi tazminat kalemi olarak işverence ödenir.

Manevi Tazminat: İşçinin son olarak manevi tazminat talep etme hakkı vardır. İşçinin öldüğü kazalarda ise manevi tazminat ölen işçinin yakınları tarafından talep edilmektedir.

Bunlar dışında iş kazasının meydana gelmesinde işverenin Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre cezalandırılmayı gerektiren bir hali var ise, işveren aleyhine ceza soruşturması başlatılması da mümkündür.

İş kazası geçiren işçi hakları bu yazımızda detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. En kısa süre içerisinde iş kazası bildirimi yapılması gerekmektedir.

İş kazası günümüzde farklı sektörlere göre farklı mevzuatlar ile tanımlanmış olmaktadır. Ancak her birisinin ortak noktası iş kazası tanımı olmaktadır. İşçilerin iş yerlerinde iş ilişkisi sebebiyle geçirdikleri kazaya iş kazası denmektedir.

İşyerinde gerçekleşen kazaların bildirilmesi zorunlu olmaktadır. Bu kazaların bildirilmemesi ise işçilerin mağdur olması söz konusu olmaktadır. Diğer bir yandan işveren de cezalarla karşılaşmaktadır. Bu sebeple iş kazalarından sonra yapılacak işlemlerin bilinmesi gerekmektedir.

İŞ KAZASI SONRASI YAPILACAK İLK İŞLEMLER

İş kazası sonrasında sırayla şu işlemlerin yapılması gerekir;

İş kazası geçiren işçilerin ilk işlemi sağlık müdahalesinin yapılabilmesi için işçinin sağlık kuruluşuna gönderilmesidir.

İşverenler iş kazası geçiren işçinin en kısa süre içinde sağlık durumunun gerektirdiği sağlık kuruluşuna götürüp sağlık hizmetlerini almakla sorumludur.

Sağlık kuruluşlarında yapılan işlemler sırasında raporların mutlak suretle iş kazası olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Bu işlem hem refakatçi hem de iş kazasını geçiren işçi tarafından talep edilebilir.

Sonrasında ise iş kazasının SGK bildiriminin yapılması gerekmektedir.

İş kazasının bildirilme süresi 10 iş günü olmaktadır. Bu süre hastane için geçerli olmaktadır. Ancak SGK bildirimini yapmak işverenin de sorumluluğundadır ve işverenin bildirim süresi 3 iş günü ile sınırlı olmaktadır.

İŞ KAZASI SONRASI YAPILMASI GEREKENLER

İş kazası sonrası işçi tek başına sağlık kuruluşuna başvurup işverenin bu işlemlerden haberi olmazsa o zaman para cezası ile karşılaşmaktadır. Bu sebeple iş kazası söz konusu olduğunda işverenin bütün aşamalarda bulunması gerekmektedir.

İş kazalarından sonra yapılan bütün sağlık harcamalarının da işveren tarafından karşılanması gerekmektedir. İş veren daha sonra bu masrafları SGK’dan talep edebilmektedir. Diğer bir yandan işverenin bu yükümlülüğünden kaçınması durumunda işçinin tedavisinin uzarsa veya malül kalma söz konusu olursa o zaman SGK işçi için yaptığı tüm harcamaları işverenden talep etmektedir.

İş kazası sonrası işlerine tedavi edemeyen işçilerin kazanç kayıpları da SGK tarafından karşılanmaktadır. İş kazasından sonra ayakta tedavi olan işçiler günlük ücretlerinin ⅔’ünü almaya hak kazanırken, yatarak tedavi edilmeleri durumunda ise günlük ücretlerinin yarısını almaya hak kazanırlar.

Son olarak iş verenlerin iş kazası sonrası iş kazasının nedenlerini araştırmak ve gelecekteki kazaların önlenmesini sağlamak için alınacak önlemleri belirlemekle yükümlü olmaktadırlar.

İŞ KAZASI BİLDİRİMLERİNİ KİM YAPAR?

İş kazalarının bildirim yükümlülüğü işverene ait olmaktadır. Ancak kendi hesabına çalışanların ve muhtarların iş kazalarını bildirme yükümlülükleri kendilerine ait olmaktadır. Kendi hesabına çalışan kişilerin SGK’ya yapmaları gereken bildirim süresi yaşanılan rahatsızlığın bildirim yapmaya engel olmayacağı günden itibaren 3 iş günü olmaktadır.

Tarım ve orman işlerinde süreksiz iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin iş kazası geçirmeleri durumunda ise iş kazası bildirimi hem işçi tarafından hem de işveren tarafından gerçekleştirilmektedir.

İŞ KAZASI RAPOR PARASI NASIL ALINIR?

İş kazası sebebiyle geçici bir süre çalışamayan işçilerin almış olduklara rapora geçici iş görmezlik raporu denmektedir. Bu süre içerisinde işçilerin yaşamış oldukları kazanç kaybının giderilmesi için ise rapor parası olarak bilinen geçici iş görmezlik ödeneği ödenmektedir.

Bu ücretin alınabilmesi için işçinin iş kazası geçirdiğine ve çalışamadığına dair bir raporun sağlık kurumlarınca düzenlenmiş olması gerekmektedir. iş kazası rapor paraları Sosyal Güvenlik Kurumu’nun anlaşmalı olduğu Şekerbank, Halk Bankası, Ziraat Bankası ve İş bankası’ndan alınmaktadır. Bu paranın alınabilmesi için öncelikle sağlık kuruluşlarından alınan raporun iş yerine götürülmesi gerekmektedir. İşverenin de bu raporu SGK’ya bildirmesi gerekir. Daha sonrasında işçilerin rapor parası hesaplanmakta ve hesaba yatmaktadır. Yapılan incelemelerden sonra ise işçinin adına anlaşmalı bankalara ve PTT’ye rapor parası yatırılmaktadır. Geçici iş görmezlik ödeneği ile ilgili SGK’da yapılan bütün işlemler SGK tarafından işçilere bildirilmektedir. Daha sonrasında işçiler kimliklerini ibraz ederek rapor paralarını çekebilirler.

İŞ KAZASI BİLDİRİM FORMU ÖRNEĞİ

İş kazası bildirim formlarında İSG personelleri tarafından doldurulması gereken bölümler şunlar olmaktadır.

• İş yeri ünvanı,
• Rapor tarihi,
• İş yeri SGK no,
• Kaza no,
• İş kazası geçiren işçinin amiri tarafından doldurulması gereken alanlar ise şunlar olmaktadır:
• Kaza tarihi,
• Kaza yeri/ adresi,
• Kaza saati,
• Vardiya,
• Olay günü vardiya saati,
• Olay günü vardiya bitiş saati,
• Kaza geçiren personelin adı ve soyadı,
• Kazaya tanıklık eden kişinin adı ve soyadı,
• Doğum tarihi,
• Cinsiyeti,
• TC kimlik nosu,
• Eğitim durumu,
• Cep telefonu,
• Çalıştığı bölüm,
• Görevi,
• Bölüm sorumlusu,
• Bölüm sorumlusu cep telefonu nosu,
• Toplam sektörel tecrübe,
• Kaza geçirilen bölümde çalışmaya başlama tarihi,
• İş bünyesinde çalışmaya başladığı tarih,
• Muayene eden doktor,
• Hastaneye gidildi ise gidiş şekli,
• Yaralanan bölge,
• Sonuç,
• Olay türü,
• Olay nedenleri,
• Kaza sırasında kullanılan kişisel koruyucular,
• Olaya ilişkin görüntüler,
• Çalışma şartlarında sıra dışı bir durum var mıydı? Açıklama,
• Güvenli çalışma var mı? Uygulanıyor mu?
• Alınması gereken ve alınmayan tedbirler var mı? Varsa neler?
• Organizasyonda ya da iş yönergelerinde olayı tetikleyen bir durum var mı?
• Bakım ve temizlik şartları düzenli olarak yerine getiriliyor mu?
• Kaza geçiren işçinin mesleki yeterliliği var mı?
• Kaza geçirilen ortamın kaza üzerinde etkisi var mı?
• Kullanılan ekipmanların kaza üzerinde etkisi var mı?
• Kullanılan koruyucu ekipmanlar yeterli mi?
• Kazanın oluşumunu etkileyen diğer faktörler neler?

İş Kazası Bildirimi Hangi Kuruma Yapılır?

İş kazası bildirimlerinin hem kolluk kuvvetlerine he de Sosyal Sağlık Kurumu’na bildirilmesi gerekmektedir. İş kazasının kolluk kuvvetlerine hemen bildirilmesi zorunlu olurken, SGK’ya bildirimi için 3 iş günü süre tanınmıştır.

İŞ KAZASI AVUKATI

İş kazaları nedeniyle kayba uğrayan işçilerin haklarını alabilmelerine yardımcı olan iş kazası avukatı olmaktadır. İş mahkemelerinde görülen iş kazaları ile ilgili maddi ve manevi tazminat davaları ile istinaf ve temyiz davalarında işçilerin tarafında yer alan avukatlardır.

İŞ KAZASI GEÇİREN İŞÇİ GEÇİRDİĞİ KAZANIN KURUMCA İŞ KAZASI OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİNDEN SONRA AŞAĞIDAKİ HAKLARDAN YARALANABİLİR.

1- Sigortalıya, geçici iş göremezlik süresince günlük geçici iş göremezlik ödeneği verilmesi.

2- Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanması.

3- İş kazası sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.

4 -Gelir bağlanmış olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

5- İş kazası sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.

6- Sağlık yardımı yapılması

Yine kaza geçiren işçi; işyerinde işçiyi koruma ve iş güvenliği sağlam yükümlüğünü ihlal eden işverene karşı; uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini için iş mahkemesinde dava açabilir. Eğer kaza sonucu işçi hayatını kaybetmişse; işçinin mirasçıları işverene karşı destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat davası açabilmektedir.