Süt izni, pek çok ülkede uygulandığı gibi ülkemizde de çalışan annelerin bebeklerini daha iyi beslemeleri için verilmiş olan bir haktır. Yeni doğum yapmış annelerin bebeklerinin beslenmesini sağlamaları için kullandıkları bu hak, birçok ayrıntıyı kapsar.  Yazımız ile süt izni süresi, süt izninin nasıl alınacağı, süt izninin ne zaman başlayacağı ve kaç saat olduğu gibi birçok önemli bilgiye ulaşabilirsiniz.

SÜT İZNİ NASIL ALINIR?

Süt izni, işverenin çalışan anneye sağlamış olduğu bir jest değil, çalışan kadının kazandığı bir haktır. Çalışan anne, süt izni almak için başvurusunu çalıştığı kuruma yapar. Süt izni kullanımını işverene dilekçe ile bildirir. Çalışan anne süt iznini hangi saatlerde kullanmak istediğini de dilekçede belirtir. İşveren de anneye bu iznin uygun olduğuna dair bir yazı vermelidir. Dilekçe kabul edildikten sonra süt izni kesinleşir.

SÜT İZNİ ŞARTLARI NELERDİR?

Çalışan annelerin süt izni kullanabilmesi, bazı şartları gerektirir. Öncelikle çalışan annenin sigortalı olma şartı vardır. Sigorta priminin düzenli ödenmesi ve en az 1 yıl sigortalı olması gerekmektedir. Çalışan annenin doğum izni boyunca başka bir işte çalışmaması gerekir. Ayrıca süt izninin kullanılması için doğum izninden sonra tekrar işe dönülmelidir.

SÜT İZNİ NE ZAMAN BAŞLAR?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre çalışan anneler, analık izni bittikten sonra süt iznini kullanmaya başlar. Analık izni doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftadır. 16. haftanın sonunda işe dönen anne, süt iznini kullanmaya başlar. Bu izin anne yasal doğum iznini bitirdikten sonra başlar ve çocuk 1 yaşını doldurduğunda sona erer. (Çoğul gebeliklerde doğumdan önceki 8 haftaya, 2 hafta daha eklenir.)

ÖZEL SEKTÖRDE SÜT İZNİ KAÇ SAATTİR?

Özel sektörde süt izninin süresi, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre belirlenmiştir. Analık izni biten ve çalışmaya başlayan kadın işçi, günde 1.5 saat olan süt iznini bebeği 1 yaşına basana kadar kullanabilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler.

MEMURLAR İÇİN SÜT İZNİ NE KADARDIR?

Kanuna göre kadın memur süt izinleri, kadın işçilerden daha fazladır. Kadın memurlar çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk 6 ayda günde 3 saat, ikinci altı ayda ise günde 1.5 saat süt izni kullanabilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve günde kaç kez kullanılacağı kadın memurun tercihine bırakılır. Eğer doğum yapan ve analık izni süresi biten memur kesintisiz olarak en az 12 ay süre ile aylıksız izin alırsa, süt izni hakkını kullanmamış olur.

ÖĞRETMENLERİN SÜT İZNİ ŞARTLARI NEDİR?

Milli Eğitim Bakanlığı, süt izni kullanmak isteyen öğretmenler ile eğitim kurumu idarecilerinin işbirliği yapması ve hiçbir tarafın mağdur edilmeden süt izninin kullanılmasının sağlanması gerektiği konusunda görüş bildirmiştir. Buna göre, ikili öğretim yapılan eğitim kurumlarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin görev yapmak istedikleri döneme göre haftalık ders programının düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Tekli öğretim yapılan eğitim kurumlarında görev yapan sınıf öğretmenlerinin haftalık ders programlarının ise öğretmen ile okul idaresi iş birliği içinde dersleri aksatmayacak şekilde düzenlenmesi kararı alınmıştır. Diğer alanlarda görev yapan öğretmenlerin de ders programlarının, süt izni istekleri göz önünde bulundurularak dersleri aksatmayacak şekilde düzenlenmesi gerektiği vurgulanmıştır.

SÜT İZNİNİN KULLANIMI HAKKINDA ÇALIŞAN KADINLARIN BİLMESİ GEREKENLER

Kullanılan süt izinleri annenin günlük çalıştığı süre içinde sayılır. Süt izinleri için ücretten herhangi bir kesinti yapılamaz.

Süt izninin hangi saatler arasında olacağına anne karar verebilir. Özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar için eve gidip dönmek çok zor olacağı için genelde işe sabah 1.5 saat geç gidilir ya da akşam 1.5 saat erken çıkılabilir.

Süt izinin günlük olarak kullanılması gerekir ancak uygulamada kadın çalışanlar bu izinlerini haftalık ya da aylık olarak toplu halde kullanırlar. Ancak süt izninin haftalık ya da aylık olarak toplu halde kullanılması yasaya aykırıdır.

Süt izninin temel amacı kadın işçinin ya da kamu personelinin çalıştığı günlerde çocuğunu emzirebilmesidir. Bu nedenle kadın işçi ya da kamu personelinin raporlu olması, izinli olması ya da başka herhangi bir nedenden dolayı çalışamadığı günlerde süt izni kullanılamaz. Kullanılamayan süt izinleri de birikmez. Kullanılamayan süt izinleri sonraya devretmez, daha sonra toplu olarak kullanılamaz.

Süt izni, işverenin inisiyatifinde değildir.  Bebek 1 yaşına gelene kadar emziren annenin süt izni yasal olarak hakkıdır. Eğer çalışan anneye hakkı olan süt izni işveren tarafından kullandırılmaz ise 4857 sayılı iş kanununun 24. maddesine göre kadın sözleşmesini kendisi fesh edebilir. Fesih nedeni haklı bulunduğu takdirde çalışan kadın işverenden kıdem tazminatı ile birlikte ücret ve benzer haklarını talep edebilir.

Süt izninin kullanılmasını işveren reddedemeyeceği gibi anne de bu hakkından vazgeçemez.

Emzirme izin süresi boyunca kadın işçinin başına gelen olaylar iş kazasından sayılır.

Süt izninin kullandırılmayıp bu sürelere ait ücretin işçiye ödenmesi yasal değildir. Süt izni fiilen kullandırılmalı, bu kullanımların ispatı konusunda işveren kayıt tutmalıdır.

Kadın istihdamını artırmak amacıyla yapılan düzenlemelerden biri olan süt izni, anne ve bebeğin daha çok zaman geçirmesini sağlayan önemli bir kazanımdır. Doğum sonrası bebeğin beslenmesinde bir aksama yaşanmaması için uygulanan süt izni, aynı zamanda çalışan annelerin iş hayatına daha rahat katılmalarını da sağlar. Doğum sonrasında işe dönmek isteyen çalışan anneler, doğum izni ve süt izni ile ilgili haklarını öğrenerek, buna göre çalışma saatlerini düzenleyebilirler.

SÜT İZNİ NE KADARDIR?

Kadın memurların ve kadın işçilerin süt izni hakları, kanun ve diğer mevzuat düzenlemelerinde ayrıntılı olarak yer almış durumdadır.

Bu iznin uygulamada ne şekilde karşılık bulacağı, yargı kararları, işverenlerin tutumu vs. ayrıca değerlendirilmesi gerekir. Uygulamada emzirme izni olarak da bilinen süt izni hakkında bilinmesi gereken tüm hususları yazımızda bulacaksınız.

Sadece süt izni ne kadar sorusunun cevabını arıyorsanız; “657’ye tabi devlet memurları için ilk 6 ay günde 3 saat, sonraki 6 ay günde 1,5 saat; özel sektör işçileri için 1 yıl günde 1,5 saattir.”

ÖNEMLİ!: Süreleri yazdık ancak süt izni ne zaman başlar ve biter, toplu olarak kullanılabilir mi, bu izin işveren tarafından kullandırılmazsa işçi ne yapmalı gibi bir çok sorunun ayrıntıları için yazımızın tamamının mutlaka okunması gerekecektir

SÜT İZNİ NEDİR?

Kadınların çalışma hayatına uyumunu sağlayabilmek için birçok farklı düzenleme mevcut. Bunlardan birisi de süt izni. Yani kanun tarafından kadın çalışanların, doğurma imkanını kısıtlamamak ve çocukların sağlıklı gelişimi için bu izin getirilmektedir.

Süt izni, hem memurlar için hem de özel sektör çalışanları için günün belirli saatlerinde bebeklerini emzirmeleri için çalışmayı bırakmaları anlamına geliyor.

Yani aslında gene çalışma şartları devam eder sadece gün içerisinde belirli vakitler bebeği emzirmek için çalışmaya ara verilir. Ancak kadın çalışanın hakları, sanki o vakitlerde çalışılıyormuş gibi devam eder.

SÜT İZNİ NE KADARDIR?

Süt izni ne kadar sorusunun cevabı için iki tür süreden bahsetmemiz mümkün. Birincisi gün içinde süt izni kaç saat, ikincisi süt izni kaç ay sorularıdır. Burada memurların ile kadın işçilerin süt izni süresi arasında farklılık vardır.

SÜT İZNİ KAÇ SAATTİR?

Kadın İşçinin Süt İzni Ne Kadardır? → 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 düzenlemesine göre kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için gün içerisinde toplam 1,5 saatlik süt izin süresi verilir. Bu 1,5 saat, gün içerisinde parça parça kullanılır ve hangi saatlerde kullanılacağını kadın işçi belirler. Ancak bu belirlemeyi yaparken dürüstlük kurallarına uymak ve işverene olan sadakat yükümlülüğüne göre bir belirleme yapmak durumundadır. Bu bahsettiğimiz haklardan, İş Kanununa tabi olmayan kadın çalışanlar da yararlanır.

Memurların Süt İzni Ne Kadardır? → Bu soru sorulduğu zaman 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu madde 104 düzenlemesine bakarız. Buna göre kadın memurların emzirme izni süresi, ilk 6 ay günde 3 saat, sonraki 6 ay günde 1,5 saattir. Bu sürelerin ne zaman kullanılacağı da gene kadın memurun insiyatifindedir. Burada da kadın memur, süt izni saatlerini kullanırken ilgili kurumdaki işleyişi göz önünde bulundurmak durumundadır.

SÜT İZNİ KAÇ AYDIR?

Kadın İşçinin Süt İzni Kaç Aydır? → 4857 sayılı İş Kanunu madde 74 düzenlemesine göre özel sektör çalışanı kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için süt izni süresi 12 ay (1 yıldır). Kanuni düzenleme “1 yaşından küçük çocuklarını” ibaresini kullandığından çocuk 1 yaşına bastığında bu süre sona erer. Bu bahsettiğimiz haklardan, İş Kanununa tabi olmayan kadın çalışanlar da yararlanır.

Memurların Süt İzni Kaç Aydır?→ Doğum sonrası analık izni (8 hafta) süresinin bitim tarihinden ilk 6 ay ve ikinci 6 ay olmak üzere 12 aydır. Burada süre analık izni bitiminden başladığı için memurlarda süre işçilerden daha fazladır.

SÜT İZNİ HESAPLAMA

Süt izni hesaplama işlemi, her somut olaya göre değişen bir husustur. İşin özelliği, kadın çalışanın durumu ve diğer şartlar buna etki edebilir. Zira çocuğun geç veya erken doğması doğum izni süresini değiştireceğinden ve bu süre de süt izni süresini değiştireceğinden hesaplama değişebilecektir. Örnek olarak doğum öncesinde erken doğum nedeni ile kullanılamayan doğum izni doğumdan sonraya eklenir ve izin de bu eklenen doğum izninden sonra başlar.

Dolayısı ile burada süt izni ne zaman başlar ve ne zaman biter sorularından yola çıkarak bir hesaplama yapılmalıdır. Bu konuda hak kaybı yaşamamak için doğru bir hesaplama ve başvuru süreci izlenmelidir. Bununla ilgili olarak avukat yardımı almada yarar vardır.

SÜT İZNİ NE ZAMAN BAŞLAR?

Yukarıda da bahsettiğimiz üzere doğumdan sonra 8 hafta boyunca kadın işçinin veya kadın memurun doğum izni vardır. İşte süt izni başlangıcı, bu 8 haftanın hemen bitişine karşılık gelir. Süt izni ne zaman başlar sorusunun cevabı, doğum izni biter bitmez olacaktır.

Doğum izni süresi kimi durumda, 8 haftadan fazla olabilir. Ancak her durumda bu doğum izninin bitiminden sonra başlar. Bazen 8 haftalık ücretli doğum izninden sonra ücretsiz bazı izinler başlar. Bu izinler boyunca emzirme izni kullanılamayacağından yukarıda bahsettik.

EMZİRME İZNİ NE ZAMAN BİTER?

Bu izin, çocuğun 1 yaşına gelmesine kadardır. Yani çocuk 1 yaşına geldiğinde bitecektir. Bu kural özel sektörde çalışan kadın işçi için geçerlidir.

Kadın memurun emzirme izni ne zaman biter dediğimiz zaman, kanunda çocuğun yaşı ile ilgili bir düzenleme görmüyoruz. Ancak kadın memura ilk 6 ay ve ikinci 6 ay olmak üzere iki tane toplam 1 yıllık süre gösteriliyor ve bu süre analık izninden sonra başlıyor. Bunun anlamı şudur, kadın memurun, kadın işçiye göre bir miktar daha fazla izni vardır.

YARI ZAMANLI ÇALIŞANLARIN EMZİRME İZNİ NASILDIR?

Doğum yapan kadın işçinin doğumdan önce ve doğumdan sonra 8’er haftalık ücretli izin hakkı vardır. Bu süreler bittikten sonra, kadın çalışanların isteklerine bağlı olarak, belirli bir süre boyunca haftalık çalışma süresinin “yarısını” çalışma hakkı vardır. Yani doğum yapan kadın, kaçıncı doğum olduğuna bağlı olarak belirli bir süre normal çalışmasının yarısı kadar çalışabilir.

Böyle bir durumda kadın işçiye ayrıca emzirme izni kullandırılmaz. Aynı şekilde kadın memur da doğum izninden sonra yarı çalışma hakkını kullandığında süt izninden yararlanamaz. Bununla ilgili önemli ayrıntılara “doğum izni ne kadar” başlıklı yazımızı mutlaka okumalısınız.

ÖNEMLİ!: Yukarıda bahsettiğimiz gibi kadın işçinin doğumdan sonra belirli bir süre boyunca haftalık çalışma süresinin “yarısını” çalışma hakkı vardır. Bu hak kısmi çalışma (part time çalışma) ile karıştırılmamalıdır. Part time – kısmi zamanlı çalışan işçinin aynı tam zamanlı çalışan işçi gibi yukarıda bahsedilen süt izninden tam yararlanma hakkı vardır.

SÜT İZNİ YILLIK İZNİNDEN DÜŞÜLÜR MÜ?

Böyle bir şey mümkün değildir. Kadınların bu izin süresinde çalışmış gibi sonuç doğduğunu yukarıda izah ettik. Bu süreler, yıllık izin hesabına katılır ancak işçi lehine katılır. Yani bu sürelerin yıllık izinden düşülmesi, işçi aleyhine haksız bir uygulama olur ve işçi alacak davasına konu edilebilir. Bununla ilgili önemli ayrıntılar için “işçinin yıllık izin hakkı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

EMZİRME İZNİ TOPLU OLARAK KULLANILIR MI?

Bu iznin amacı, kadın işçinin bebeği ile gereken asgari birlikteliğin sağlanmasıdır. Bu nedenle süt izninin toplu olarak kullanılması mümkün olmaz. Bu durum emzirme izni ile ilgili hukuki düzenlemelerin mantığına ters düşer.

Kadın işçi veya kadın memur, 8 haftalık doğum izni sonrasında, ücretsiz izin mi yoksa emzirme izni mi kullanacağına karar vermelidir. Ancak uygulamada işçi ile işverenin anlaşarak bunu toplu kullandığı görülebiliyor, bu çok sağlıklı olmayan bir yöntemdir. Yargılamaya konu edildiğinde işçi için de işveren için de olumsuz sonuçlarla karşılaşılabilir.

İŞVEREN EMZİRME İZNİ KULLANDIRMAZSA NE OLUR?

İş Kanunu madde 104 uyarınca işveren veya işveren vekiline, idari para cezası uygulanabilir. Bu idari para cezası, işçilere bazı hakları kullandırmadığı zaman söz konusu olur. Ancak 104. maddede süt iznine bir atıf yapılmadığından bu konuda işverene idari para cezası verilip verilmeyeceği tartışmalıdır. Para cezası verilme durumunda, 2023 yılı için bu eylemin cezası 9.303,00 TL’dir.

Kadın işçinin, emzirme izni müddetince çalıştırılması halinde normal ücret verilir. Yani zamlı ücret söz konusu olmaz. Çünkü bu süre normal çalışma süresi olarak kabul edilir. Ancak işverenin emzirme izni vermemesi durumunda bir hak ihlali yaptığı bir gerçektir.

Böyle bir durumda kanundan doğan hak verilmediği için işçinin haklı nedenle sözleşmeyi feshetme hakkı doğar. Ayrıca işverenden somut olayın özelliklerine göre bir yıldan fazla çalışması varsa kıdem tazminatı ve varsa diğer işçilik haklarını talep edebilir. Bu konu ile ilgili “istifa ederek kıdem tazminatı alma” yazımızı mutlaka okumalısınız.

Ayrıca işveren kadın işçinin süt izni hakkını kullanmasını başka şekilde de engellemeye çalışabilir. Örneğin onun çalışma ortamını değiştirebilir, mobbing uygulayabilir. Bununla ilgili olarak “işçinin çalışma şartlarının değiştirilmesi” ve “mobbing nedir” başlıklı yazılarımızı mutlaka okumalısınız.

SÜT İZNİ KULLANAN İŞÇİNİN İŞTEN ÇIKARILMASI

İş Kanunu düzenlemelerinde iki tür işten çıkarma vardır. Birisi fesih ihbar süresine uyarak geçerli nedenle işten çıkarma (madde 17) diğeri ise haklı nedenle işten çıkarma (madde 25) düzenlemeleridir.

Her iki hal için de kadın işçinin süt izni kullanması vs. işten çıkarmak için yeterli neden değildir. Hatta kanun açıkça kadın işçinin emzirme izni – doğum izni gibi haklarını kullanmasının fesih için geçerli olmayacağını söylemektedir.

Bu şekilde işveren işçisini sırf doğum, süt gibi nedenlere işten çıkarırsa kadın işçi tüm haklarını alabileceği gibi ek olarak 4 aya kadar ayrımcılık tazminatı alabilecektir. Bu konuda “işverenin eşit davranma yükümlülüğü – ayrımcılık tazminatı” yazımızı mutlaka okumalısınız. İşverenin feshe başka bir gerekçe göstermiş olması da önemli değildir. Gerçek durum hukuka uygun her türlü delille ispat edilebilir.

DOĞUM PARASI NASIL ALINIR, KİMLER ALABİLİR?

Doğum Yardımı, Türk vatandaşları ile Mavi kart sahiplerine verilir. Annenin veya babanın veyahut her ikisinin de Türk vatandaşı ya da Mavi kart sahibi olması gerekmektedir. Doğum Yardımı, 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında gerçekleşen canlı doğumlar için verilir. Bu tarihten önce doğan çocuklar için Doğum Yardımı verilmez. Ancak ödeme miktarına esas çocuk sırasının tespitinde, diğer bir deyişle yeni doğan çocuğun kaçıncı çocuk olduğunun belirlenmesinde 15.05.2015 tarihinden önce doğmuş olan çocuklar da sayılır.

DOĞUM YARDIMI ŞARTLARI NELERDİR?

Doğum yardımı başvurusu, söz konusu olanaktan yararlanmak için temel şartlardan biridir. Yardımlardan yararlanmak isteyen kişilerin yeni doğan çocuğu Kimlik Paylaşım Sistemi’ne (KPS) kaydetmesi gerekir. Sistem kaydı yapıldıktan sonra “Doğum Yardımı Başvuru Dilekçesi” eksiksiz olarak doldurulmalıdır. Bu dilekçe şahsen, iadeli taahhütlü posta veya kargo yoluyla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerine iletilmelidir.

Başvuru yapıldıktan sonra ebeveyn tarafından yapılan beyanın doğru olup olmadığı görevliler tarafından incelenir. Bu beyanın doğru olduğu ve ebeveynin yardımı almaya hak kazandığı tespit edilirse doğum parası şartları gerçekleşmiş kabul edilir. Böyle bir durumda ebeveyn, bakanlık tarafından verilen ödenek ve desteklerden yararlanmaya hak kazanır.

DOĞUM YARDIMI ÖDEMELERİ NE ZAMAN VE NEREDEN YAPILIR?

Doğum Yardımı tek seferlik bir yardımdır. 15.05.2015 tarihi sonrasında doğan/doğacak her bir çocuk için bir kereye mahsus ödeme yapılacaktır. Doğum Yardımı ödemeleri yapılan başvurunun Doğum Yardımı Sistemine (DYS) girildiği ayı takip eden ay içerisinde hak sahiplerince PTT şubelerinden çekilebilmektedir. PTT aracılığıyla hak sahiplerinin TC kimlik numaraları ya da Mavi Kart numaraları üzerinden gerçekleştirilen ödemeler 1 (bir) yıl içinde teslim alınmalıdır. Aksi takdirde 1 (bir) yıl içerisinde teslim alınmayan ödemeler iade olmaktadır.

DOĞUM İZNİ KAÇ AYDIR?

Doğum yardımı süreçlerinde annenin ve babanın yeni doğan çocukla ilgilenmesi için bir izin söz konusudur. Anneler için geçerli olan doğum izni süresi 16 haftalık bir süreci kapsar. Başka bir ifadeyle anne adayları doğum öncesi ve sonrası dâhil olmak üzere 112 günlük izin hakkına sahiptir. Anneler, doğumdan sonra ücretsiz izin de kullanabilir. İşveren, söz konusu izin koşullarını sağlamakla yükümlüdür.

Doğum sürecinde babalar için de bir izin söz konusudur. Yeni doğan bebeği olan babalar 5 gün izin kullanabilir. Bu izin süresi takvim gününü ifade eder ve iş gününden farklı olarak tatil günlerini de kapsar. Ayrıca izin, kişinin maaşında düşüşe neden olmaz. Söz konusu süre, evlat edinme hâlinde 3 günle sınırlandırılır. Ebeveynin bu süreçte SGK primlerine bağlı olarak babalık parası alma hakkı da mevcuttur.

DOĞUM YARDIMI 2024 NE KADAR?

1. Çocuk İçin 300,00 TL
2. Çocuk İçin 400,00 TL
3. Çocuk İçin 600,00 TL

Doğum parası 2024 yılında ilk çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL’dir. Doğum yardımı anne ve babanın sağ ve Türk vatandaşı/mavi kart sahibi olması halinde anne üzerinden yapılır. Ancak annenin vefat etmesi durumunda veya Türk vatandaşı/mavi kart sahibi olmaması halinde babalar da doğum parası için başvuru yapabilmektedir. Tutarlar doğan her çocuk için bir defaya mahsus olmak üzere ödeme yapılacaktır. Doğum Yardımı kapsamında yapılan ödeme haczedilemez, üzerinden hiçbir vergi ve kesinti yapılmaksızın ödenir.