EYT (EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR) NEDİR?

Emeklilikte yaşa takılmak “EYT” esasen emekli olmak için gerekli prim gününü ve çalışma süresini dolduran ancak kanunda belirtilen yaşa gelmeyi bekleyen insanları ifade etmektedir.

Emekli olmak için kanunda belirtilen süre kadar sigortalı olarak çalışmak ve bu süre tamamlanmadan emekli olamamak yani toplumda bilinen adıyla EYT aslında ülkemize Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan değişiklik ile gelmiştir. Bu değişiklik öncesinde sigorta kaydı yapılmış ve prim gününü tamamlayan çalışanlar, yaş şartı aranmaksızın emekli olabiliyorken 1999 yılında mülga Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de yaş şartı eklenerek ve emekli olma yaşı da değişmiştir.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun yerine gelen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’da değişiklik yapılmadan önce; kanunda belirtilen prim şartı sağlanması halinde Kadınlarda 20 yıl, Erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi emeklilik şartları arasındaydı.

8 Eylül 1999 tarihinde kabul edilen 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde ise bu yaş 60 oldu. 2008 yılında ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayan olan kişiler için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükselmiş oldu. Yani 2008 yılında yapılan değişiklikle sigorta primi dolmuş olan kişiler emekli olabilmesi için 65 yaşına kadar beklemesi halinde emekli olabiliyordu.

Emeklilikte yaşa takılan ve prim günlerini doldurmalarına rağmen  sigortalılık süresini bekleyenlerin bu sorunu 03/03/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan değişik kapsamında düzenlenmiştir

EYT ŞARTLARI

EYT başvuruları e-Devlet üzerinden veya SGK’ya yapılır. Kamuoyunda Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) olarak bilinen vatandaşlarımıza yönelik 1.3.2023 tarihli ve 7438 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 3.3.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Düzenleme kapsamında yaşlılık aylığına hak kazanma şartlarını yerine getiren sigortalılarımıza aylık bağlanabilmesi için işverenleri tarafından işten ayrılış bildirgelerinin verilmesi sonrası Sosyal Sigortalar Kurumuna “Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi” ile başvurulması yeterlidir. EYT şartları şunlardır:

SSK EYT Şartları:

 Kadınlar: 5 bin prim günü, 20 yıl hizmet süresi

Erkekler: 5 bin prim günü, 25 yıl hizmet süresi

BAĞKUR EYT Şartları:

Kadınlar: 7 bin 200 prim günü, 20 yıl hizmet süresi

Erkekler: 9 bin prim günü, 25 yıl hizmet süresi

Kanun, 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta girişi yapılanlar için geçerlidir.

EMEKLİ SANDIĞI EYT Şartları:

Normal emeklilikte kadın 20 yıl (7200 gün), erkek 25 yıl (9000 gün) hizmet

Kadın 20, Erkek 25 yıl sigortalılık süresi

Kısmi emeklilikte 10 yıl (3600 gün) hizmet ve 60 yaş

KİMLER EYT’DEN FAYDALANACAK?

03/03/2023 tarihinde yapılan değişiklik ile Resmî Gazetede yayımlanan 7438 nolu Kanun uyarınca;

Yasadan yararlanabilme şartları;

• 4/a Sigortalılar için:
• 9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olması,
• 4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyan kişiler EYT’den faydalanabilecektir.
• 4/b ve 4/c Sigortalılar içinse;
• 4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları EYT’den faydalanabilmesi için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti sağlamaları halinde EYT’den faydalanabilecektir.

EYT KAPSAMINDA EMEKLİ OLACAK İŞÇİ İÇİN İŞVEREN TARAFINDAN İŞÇİYE YAPABİLECEĞİ ÖDEMELER NELERDİR?

• Kıdem Tazminatı
• Eğer Varsa Ödenmemiş Maaşı
• Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti
• Eğer Varsa Yıllık İzin Ücreti
• Hafta Tatil Ücreti
• Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücreti

EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR (EYT) SORUNU NEDİR

Erken emeklilik, kademeli emeklilik ve Bağ-Kur EYT şartları, Türkiye’de çalışan bireylerin emeklilik süreçlerini etkileyen önemli konulardır. Bu makalede, her bir emeklilik türünün şartlarını ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği kriterlere göre emekli olmak isteyenler için bu bilgiler hayati öneme sahiptir.

EYT ERKEN EMEKLİLİK ŞARTLARI

 Erken emeklilik, bireylerin belirli koşulları yerine getirerek daha önce emekli olmasına olanak tanır. EYT şartları arasında prim gün sayısı, yaş kriterleri ve diğer belirli faktörler bulunmaktadır. Bu şartlara uygun olan bireyler, normal emeklilik yaşının altında emekli olabilirler.

KADEMELİ EMEKLİLİK NEDİR?

Kademeli emeklilik, emeklilik sürecini adım adım tamamlama anlamına gelir. Bu sistemde, bireyler belirli bir yaşa geldiklerinde veya belirli bir prim gün sayısına ulaştıklarında kademeli olarak emekli olabilirler. Kademeli emeklilik, çalışanlara daha esnek bir emeklilik planı sunarak emeklilik dönemine daha iyi hazırlanmalarına yardımcı olabilir.

BAĞ-KUR EYT ŞARTLARI

Bağ-Kur, esnaf ve sanatkârların sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla oluşturulmuş bir sistemdir. Bağ-Kur EYT şartları, bu kesimde çalışan bireylerin emeklilik hakkını belirler. Prim ödeme koşulları, prim gün sayısı ve diğer faktörler Bağ-Kur emeklilik şartlarını oluşturur.

EYT erken emeklilik, kademeli emeklilik ve Bağ-Kur EYT şartları üzerine detaylı bir inceleme gerçekleştirdik. Her bir emeklilik türünün farklı şartlara tabi olduğunu anlamak, bireylerin emeklilik planlarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olabilir. Emeklilik sürecine dair güncel bilgiler için resmi kurumların duyurularını da takip etmek önemlidir.

EYT ŞARTLARI 2024

EYT ve Bağ-Kur Prim Günü Sayısı

Türkiye’de emeklilik sistemi, bireylerin çalışma hayatını tamamladıktan sonra hak ettikleri emeklilik maaşına kavuşmalarını sağlayan bir düzen içerir. Ancak, son yıllarda “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” (EYT) sorunu gündeme gelerek sosyal güvenlik tartışmalarını derinleştirmiştir. Bu makalede, EYT sorununu detaylı bir şekilde ele alacak ve bu konudaki temel meseleleri anlamaya çalışacağız.

EYT NEDİR?

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), belirli bir prim ödeme süresini tamamlamış ancak yaş şartını karşılamadığı için emekli olamayan bireyleri ifade eder. Türkiye’de emeklilik için belirlenmiş olan yaş şartları, bireylerin prim ödemelerini tamamlamış olmalarına rağmen emeklilik haklarına erişmelerine engel olabilmektedir.

EYT SORUNUNUN KAYNAKLARI

 EYT sorunu, birkaç temel kaynaktan beslenmektedir. Bunlar arasında en önemlisi, emeklilik için belirlenen yaş şartlarının yüksek olması ve bireylerin prim ödeme sürelerini tamamlamalarına rağmen bu şartları karşılayamamalarıdır. Bu durum, özellikle erken yaşta işe giren bireyler arasında ciddi bir endişe kaynağıdır.

Diğer bir faktör ise, emeklilikte yaşa takılan bireylerin sosyal güvenlik sisteminden adil bir şekilde yararlanamamalarıdır. Bu durum, emeklilik maaşlarının belirlenmesi ve yaş şartlarının revize edilmesi gibi konularda adaletli bir çözüm arayışını gündeme getirmiştir.

EYT sorununa yönelik çözüm önerileri arasında, emeklilik yaş şartlarının gözden geçirilmesi, prim gün sayılarına esneklik tanınması ve mevcut sosyal güvenlik sisteminin daha adil bir yapıya kavuşturulması bulunmaktadır. Bu konuda yapılacak düzenlemeler, emeklilikte yaşa takılan bireylerin haklarını korumak ve sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak adına önem taşımaktadır.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorunu, Türkiye’nin sosyal güvenlik gündeminde önemli bir yer tutmaktadır. Bu sorunun çözümü için kamuoyu, sivil toplum kuruluşları ve ilgili taraflar arasında yapıcı diyaloglar kurularak adil ve sürdürülebilir çözümler bulunmalıdır. Emeklilik sistemi, bireylerin emeklilik dönemlerini güvenle geçirebilecekleri bir yapıya kavuşturulmalıdır.

EYT ŞARTLARI 2024

2024 yılında EYT sorununu çözmeye yönelik yapılan düzenlemeler, emeklilik şartlarında bazı değişikliklere işaret etmektedir. Ancak, net bilgiler için Resmi Gazete ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun güncel duyurularının takip edilmesi önemlidir. Genel olarak, EYT şartları 2024’te belirlenen yaş ve prim günü kriterlerine göre şekillenecektir.

Prim Günü Şartları: EYT kapsamında yer alan bireylerin genellikle belirli bir prim günü sayısını tamamlamış olmaları beklenir. 2024 yılında prim günü şartlarında bir değişiklik olup olmadığını öğrenmek için güncel mevzuatı takip etmek, emeklilik planlarını daha doğru bir şekilde yapabilmek adına önemlidir.

Yaş Şartları: Emeklilikte yaşa takılanlar için belirlenen yaş şartları, 2024 yılında da etkili olacaktır. Bu yaş şartları, bireylerin emekli olabilmeleri için belirli bir yaşa ulaşmış olmalarını öngörmektedir. Bu kriterlerin değişip değişmediğini öğrenmek için güncel resmi kaynaklara başvurmak önemlidir.

Sonuç: 2024 yılında geçerli olan EYT şartları, emeklilik planları yapmak isteyen bireyler için büyük önem taşımaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun duyurularını ve Resmi Gazete’yi takip ederek güncel bilgilere erişmek, emeklilik sürecini daha doğru bir şekilde planlamak adına gereklidir. Bu şartlara uygun bir şekilde emekli olmak isteyenler, resmi kaynaklardan alacakları güncel bilgilerle daha sağlıklı planlamalar yapabilirler.

EYT VE BAĞ-KUR PRİM GÜNÜ SAYISI

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorunuyla karşılaşan bireylerin emeklilik haklarını elde edebilmeleri için belirli bir prim günü sayısını tamamlamış olmaları gerekmektedir. Prim günü sayısı, kişinin emeklilik maaşını ve emekli olabilme sürecini belirleyen temel faktörlerden biridir. EYT kapsamında yer alan bireyler, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği prim günü sayısını tamamladıklarında emeklilik haklarına sahip olabilirler.

Bağ-Kur Prim Günü Sayısı: Bağ-Kur, esnaf ve sanatkârların sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla oluşturulmuş bir sistemdir. Bağ-Kur kapsamında yer alan bireyler de emeklilik haklarına sahip olabilmek için belirli bir prim günü sayısını tamamlamak zorundadırlar. Bağ-Kur prim günü sayısı, kişinin emeklilik maaşını ve emeklilik sürecini belirleyen önemli bir parametredir.

Prim Günü Sayısının Önemi: EYT ve Bağ-Kur kapsamında yer alan bireylerin prim günü sayısı, emeklilik hakkını elde edebilmeleri için oldukça kritiktir. Bu sayı, kişinin emeklilik maaşının belirlenmesinde ve emekli olma sürecinin planlanmasında belirleyici bir rol oynar. Prim günü sayısını tamamlamayan bireyler, emeklilik haklarına ulaşmakta zorluk yaşayabilirler.

Sonuç olarak, EYT ve Bağ-Kur prim günü sayısı, emeklilik planları yapmak isteyen bireyler için kilit bir faktördür. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği prim günü sayılarını tamamlamak, emeklilik sürecinde güvence sağlamak adına önemlidir. Bireylerin emeklilik planlarını yaparken bu faktörleri dikkate almaları, emeklilik dönemlerini daha sağlıklı ve güvenli bir şekilde geçirmelerine katkı sağlayacaktır.

EYT BAŞVURUSU NASIL YAPILACAK?

Yasadaki şartları karşılayan çalışanlardan, sigorta kolu 4/a(SSK) olanlar EYT kapsamında emeklilik için ilk olarak mevcut iş yerlerine “emeklilik” gerekçesiyle işten ayrılma başvurusu yapmaları gerekmektedir. Ardından işverence işten ayrılış bildirimini vermesiyle birlikte EYT’liler e-Devlet üzerinden başvuru yapabilecekler.

İŞVEREN EYT’Lİ ÇALIŞANI NASIL İŞTEN ÇIKARACAK?

İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkartma işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. Bu kapsamda, işten çıkartmada 8 numaralı kod kullanacaklardır.

İşveren emekli olan çalışanına hak ettiği kıdem tazminatını ödeyecek. EYT’lilerin kıdem tazminatına ilişkin Kredi Garanti Fonu’nuna başvurarak kıdem tazminatı ödemelerine ilişkin destek alabilecektir.

Öte yandan, EYT kapsamında emekli olanlar, 30 gün içinde aynı iş yerinde çalışmaya başlamaları halinde yüzde 5 oranında sosyal güvenlik destek primi indirimi hakkından yararlanabilecektir.

2000 VE 2008 ARASINDA SİGORTALI OLANLAR EYT MÜJDE

Türkiye’de 1999 tarihi ve öncesinde sigorta başlangıcı olanlar, 4a statüsünde çalışan erkeklerde 25 yıl hizmet süresi 5000-5975 gün prim ödeme şartı, kadınlarda 20 yıl hizmet süresi 5000-5975 gün prim ödeme şartı, 4b ve 4c statüsünde çalışan erkekler için 25 yıl sigortalılık süresi ve 9000 gün prim ödeme şartı, 4b ve 4c statüsünde çalışan kadınlar için 25 yıl sigortalılık süresi ve 7200 gün prim ödeme şartını tamamladıktan sonra yaş şartına tabi olmaksızın emekli olabiliyordu. Bu durumda 18 yaşında çalışma hayatına başlayan kadın sigortalıların 38; erkek sigortalıların ise 43 yaşında emekli olabilmesine imkan tanımıştır. Erken yaşlarda sağlanan bu emeklilik süreci sosyal güvenlik sisteminin üzerinde taşınamaz bir yüke dönüşmüş, sistemin mali sürdürülebilirliğin sağlanması, aktif/pasif rasyosunun yeniden dengeye gelmesi amacı ile yaşlılık aylığı hak kazanmak için sağlanması gereken parametreler üzerinde değişiklik yapan yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi fikri hükümet çevrelerinde ve bürokraside oluşmuştur. 1999 önceliler için çıkan EYT yasasından;

9 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi olanlar,

4/a (SSK) sigortalıları için kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000-5975 arasında kademeli prim gün şartlarını taşıyanlar,

4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalıları için de kadınlarda 20 tam yıl, erkekler de 25 tam yıl hizmeti olanlar yaş kriterine bakılmadan faydalanabileceklerdir.

2000 ile 2008 arasında sigorta girişi olanlar için torba yasada sunulması beklenen kanun tasarısı da benzer olacak. Sadece farkı 2000 yılı ile 2008 yılları arasını kapsaması hususudur. Torba yasa kabul edilirse artık bu tarihler arasında sigorta girişi olanlar da emekli olabilecek. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile emeklilik şartları güncellenmiş ve emekli olabilmek için çalışanlara ilk adımda yaş şartı getirilmiştir. Kanuna 1999-2008 tarihleri arasında yaşlılık aylığına hak kazanmak için kadınlara 58; erkeklere 60 yaşına ulaşma şartı eklenmiştir. 2008 tarihinden sonra yapılan düzenleme ile yaş şartı kademeli olarak artırılmıştır. Bu kademeli artışlar nedeni ile eski kanun hükümlerine göre emeklilik hakkı elde etme imkânı bulacak sigortalılar, kendilerine getirilen belirli yaş şartını yerine getirmek zorunda kalarak emekli olamamış ve bu şekilde emekliliğe hak kazanma süresi uzayanlar Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) grubunun alt yapısını oluşturmuştur.

EYT BAŞVURULARI NASIL İNCELENİYOR?

Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT’lilerin) emeklilik için başvur evrakları birkaç adımda inceleniyor. Bu inceleme her bir başvuru sahibi için tek tek yapılarak emekli olup olamayacağına karar veriliyor. Bu işlemler sıkı denetimden geçtiği içi zaman alıyor:

EYT için başvuran kişinin hak sahibi olup olmadığına bakılıyor. Burada 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olmak ve istenen prim ve yıl şartını tamamlamak gerekiyor. Bunlar tamam ise ikinci aşamaya geçiliyor.

GSS ve prim borcu var mı bakılıyor. Genel Sağlık Sigortası borcu özellikle 4B’liler için emeklilikte engel teşkil ediyor. Yine 4B’li yani BAĞ-KUR’lu EYT’lilerin geçmişten bir prim borcunun da olmaması gerekiyor. Eğer bir borç ortaya çıkarsa bu noktada işlemler borç ödenmesi için duruyor.

Başka kurumda tescili var mı bakılıyor. Burada hem 4A (SSK) hem de 4B (BAĞ-KUR) kapsamında tescili olanlar açısından bu hizmetlerin birleştirilmesi gerekiyor. Bu tescil eğer farklı bir SGK müdürlüğünde yapılmış ise oraya yazı yazılıyor ve bu yazının cevabı bekleniyor. Bu da süreci uzatıyor.

Farklı primlerin çakışması kontrol ediliyor. Aynı anda iki farklı kurumdan prim yatırmış olanlarda bir çakışma olup olmadığı inceleniyor. Burada bazı durumlarda çakışan primlerin iptali de söz konusu olabiliyor.

Bütün bu aşamalardan geçtikten sonra emeklilik için bir engel yok ise tahsis numarası veriliyor. Bu durum zaten e-devlette “emeklilik kaydı” bölümünden görülebiliyor.

Emeklilik kaydı oluşturulduktan sonra da maaş bağlama işlemleri yapılıyor.

EYT düzenlemesinin kaç kişiyi kapsadığı 08.09.199 tarihinden önce ilk defa sigorta tescili bulunup halen emekli olmamış kaç kişinin olduğu konusu kamuoyunda en çok merak edilen konudur. Gerçekleşen bu EYT düzenlemesi kapsamında kaç kişinin emekli olabileceğine ilişkin olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açıklanmış bir veri bulunmamaktadır ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilerinin basına yansıyan ifadelerinden 2,3 milyon kişinin ilk etapta emekli olacağı ifade edilmiştir. SGK tarafından hazırlanan ancak kamuoyu ile paylaşılmamış ilgili yasa tasarısının görüşmeleri sırasında meclis tutanaklarına ve iktidar ve muhalefet partilerinin milletvekillerinin söylemlerine yansıyan Düzenleyici Etki Analiz Raporu isimli çalışmanın verileri değerlendirildiğinde emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4,8 milyon kişinin olduğu tespit edilmiştir. Bu sigortalıların 3,5 milyonu 4a’lı, 619 bini 4/b’li, 669 bini 4/c’lidir. Yaş şartı kaldırıldığında prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresini şartını sağladığı için hemen emekli olabilecek 1.700.000 4/a ‘lı , 89.000 bini 4/b li , 496.000 bini 4/c olmak üzere 2,2 milyon kişi bulunmaktadır.

EYT EMEKLİ MAAŞI HESAPLAMASI NASIL YAPILIR?

Emeklilik yaşı hesaplama için prim günü, sigortalılık süresi hesaba katılır. Yeni yapılan düzenleme ile sigortalılık süresi ve prim günü göz önüne alınacaksa da sigortanızın başladığı tarih de önemlidir. Sigortanızın başladığı tarihe göre yaş, sigortalılık süresi ve prim günü ödemesi değişkenlik gösterir. Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında 3 döneme ayrılır. Bunlar;

• 1999 yılı öncesi
• 1999 – 2008 yılları arası
• 2008 yılı sonrası

Bu üç dönemdeki hesaplamalar yapıldıktan sonra EYT için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık dönemindeki tüm kazançlar dikkate alınarak hesaplanır. Bu hesaplama üzerinden alacakları maaş belirlenir. EYT kapsamında emekli olanların yaş şartı kaldırılmasına bağlı olarak erken emekli olmalarından dolayı emekli aylıklarında herhangi bir indirim  yapılması söz konusu olmayacaktır. Dolayısıyla, EYT’den yararlanıp emekli olacaklar ile normal şartlarla emekli olanlar arasında maaş hesaplaması bakımından bir farklılık olmayacak, EYT’lilerin emekli aylıkları da mevcut kurallara göre hesaplanacaktır.

SSK (4/a) kapsamında olanların emekli aylığı hesaplanırken 2000 öncesi dönem için ayrı, 2000-2008/Ekim arası dönem için ayrı, 2008/Ekim sonrası dönem için ayrı olmak üzere kısmi aylık hesaplanmakta, daha sonra da bu kısmi aylıklar toplanarak kişinin alacağı emekli aylığı bulunmaktadır.

2000 yılı öncesi dönem: Bir kişinin 2000 yılı öncesinde çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır.

Aylık= Gösterge Rakamı x Katsayı (31.12.1999 tarihinde geçerli olan Memur Maaş Katsayısı 12000) x Aylık Bağlama Oranı

Bu dönemde uygulanan sistem kısaca gösterge esasına dayandığından ve aylık bağlama oranı yüksek olduğundan en yüksek aylık kazancı sağlayan dönemdir. Çalışanların bu dönemdeki prim ödeme gün sayıları ne kadar yüksek ise bağlanan aylık da o kadar fazla olmaktadır.

Ocak 2000 ile Ekim 2008 arası dönem: Bir kişinin Ocak 2000 ile Ekim 2008 arasında çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır

Aylık= Güncelleme Katsayısı x Aylık Bağlama Oranı

SSK kapsamında çalışanlar açısından bu dönem 2000 öncesi dönemden dezavantajlı, 2008 sonrası döneminden ise avantajlıdır. Bu emekli aylığının hesaplanmasında gösterge rakamı sistemi yerine TÜFE’deki artış ve yıllık gelişme hızı oranlarının birlikte dikkate alındığı güncelleme katsayısı sistemi uygulanmaktadır. Bu dönemin Aylık Bağlama Oranı 2000 öncesi döneme göre düşük olduğundan, bağlanacak maaşlarda o nispette daha az tahakkuk etmektedir.

Ekim 2008 sonrası dönem: Bir kişinin Ekim 2008 sonrası dönemde çalışmasının olması durumunda aylık hesaplaması aşağıdaki formüle göre yapılmaktadır.

Aylık= (Ortalama Aylık Kazanç X Aylık Bağlama Oranı)

Bu formülde yer alan “Ortalama aylık kazancın” hesabında güncelleme katsayısı kullanılmakta ve güncelleme kat sayısı hesabı için de bir önceki yılın büyüme hızının %30’u ve TÜFE oranı esas alınmaktadır.

E-DEVLET ÜZERİNDEN EYT BAŞVURUSU ADIMLARI

EYT düzenlemesi ile ilgili tüm koşulları sağlayan kişilerin başvuru sürecinden önce işten ayrılması gerekir. İşten çıkış belgesi aldıktan sonra emeklilik başvurusu yapabilmek için şu adımları takip edebilirsiniz:

Tarayıcı üzerinden T.C. kimlik numarası ve şifreyle e-Devlet sistemine girilir.

Arama bölümüne aylık, emekli ve gelir kelimelerinden herhangi biri yazılır. Daha sonra “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” bağlantısı seçilir.

Yeni çıkan ekranda “Yeni Başvuru” butonu tıklanır.

“Tahsis Talep Türü” sekmesinden “Yaşlılık Aylığı” seçimi yapılır.

“Sigortalı Türü” sekmesinde çıkan “4/A SSK” ve “4/B BAĞKUR” opsiyonlarından uygun olan sigorta kapsamı seçilir. SSK kapsamına girenler 4/A SSK, BAĞKUR’lu olanlar ise 4/B BAĞKUR seçeneğini işaretleyip sonrasında “Başvur” seçeneğine tıklayabilir.

Ardından T.C. kimlik numarası ile ad- soyad bilgileri ekrana gelir. Emekli maaş ödemesinin yapılması istenen finans kuruluşu seçildikten sonra açıklama bölümüne ilgili finans kuruluşunun talep edilen şubesi yazılır.

İletişim bilgilerinin istendiği bölüme başında sıfır olmadan cep telefonu numarası yazılır. İsterseniz e-posta adresi de ekleyebilirsiniz.

Adres bölümü sisteme tanımlı olan ikametgah adresi ile otomatik olarak doldurulur. Ancak tebliğin farklı bir adrese iletilmesini talep ediyorsanız “Farklı Adres” kısmına yeni adresinizi tanımlamanız gerekir. Adres ile birlikte il ve ilçe kısımları da doldurulmalıdır.

Son adımda “Aylık alıyor mu?” sorusunu size uygun olan evet ya da hayır yanıtlarından birini seçerek yanıtlamanız gerekir.

Diğer sekmeye geçtikten sonra “Başvur” seçeneğine tıklanır. Talep Sosyal Güvenlik Kurumu’na iletilerek başvuru süreci tamamlanır.

5000 GÜNDEN EMEKLİLİK

Türkiye’de emeklilik şartları, 1999 yılında yapılan bir kanuni değişiklikle birlikte; yaş, prim günü ve sigortalılık süresi olmak üzere üç şarta bağlanmıştır. 1999 yılında değişiklikle birlikte, emeklilik için gerekli prim günü sayısı 7000 güne çıkarıldı. Fakat, 1999 yılı öncesinde sigortalı olanlar için bu süre 5000 gündür. Yani 1999 yılından önce sigortalı olanlar 5000 günde emeklilik hakkı elde ediyorlardır. 08.09.1999 tarihinde yürürlüğe giren kanun, emeklilik konusunda iki önemli değişiklik olmuştur. Bunlardan ilki, kademeli günü giriş tarihine göre 5.000 günden 5.975’e kadar yükseltmiş; ikincisi, kadın için 38, erkek için 43 olan emeklilik yaşını kadın için 58, erkek için 60’a kadar yükseltmişti.

03.03.2023 tarihinde yürürlüğe giren 7438 Sayılı EYT Kanunu’na göre ise prim gününde bir değişiklik yapılmayıp sadece yaş haddi kaldırıldı. Bu durumda 5.000 gün ile emekli olabilmek için kadın çalışanlarda 23.05.1985 ve öncesinde, erkek çalışanlarda ise 23.11.1980 ve öncesinde SGK girişlerinin olması gerekiyor. 1479 Sayılı Bağ-Kur Kanunu’nda ve 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nda, emeklilik prim ödeme gün sayısı açısından 08.09.1999’dan önceki dönemde de olduğu gibi kadın için en az 7.200, erkek için ise 9.000 prim günü gerekiyor.  Bağ-Kur ve Emekli Sandığı açısından gün koşulunun SSK’ya eşitlenmesi gibi bir durum 7438 Sayılı EYT Kanunu’nda bulunmuyor.

1 Ocak 1972 doğumlu, 1 Temmuz 1994’te ilk kez sigortalı işe başlayan bir erkek işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükte olan kanun gereği 5000 prim gününü ve 25 yıl sigortalılık süresini tamamladıktan sonra emekli olabiliyordu. İşçi; 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladığı 1 Temmuz 1999 tarihinde, 5000 prim günü ödemesini de tamamlandıysa 47 yaşında emekli olabiliyordu. Fakat 1999 yılında yapılan Sosyal Sigortalar Kanununda değişikliğiyle aynı işçi 5750 gün prim ödeme, 55 yaş ve 25 yıl sigortalılık şartlarını yerine getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa işçinin emekliliği 8 yıl ileriye ötelendi 750 gün fazladan prim ödemesi gerekti. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi. Yani artık 65 yaşına kadar emeklilik için beklemek gerekecek.

EYT’LİLER NE ZAMAN EMEKLİ OLACAK?

EYT konusunda merak edilen sorulardan biri de emeklilikte yaşa takılanlar ne zaman emekli olacak, sorusudur. Emeklilikte yaşa takılanlar, emekli olma şartlarını yerine getirdikleri takdirde başvuru tarihinden itibaren hızlıca emekli olabilir. Prim günü ve sigortalılık süresini doldurmayanlar öncelikle bu şartları yerine getirmeleri gerekir. Bu şartları yerine getirenlerde şartı yerine getirdikleri tarihten itibaren emekli olabilirler.

7438 sayılı kanunda sayılan şartları karşılayan çalışanlardan, sigorta kolu 4/a (SSK) olanlar EYT kapsamında emeklilik için ilk olarak mevcut iş yerlerine “emeklilik” gerekçesiyle işten ayrılma başvurusu yapmaları gerekmektedir. Ardından işverence işten ayrılış bildirimini vermesiyle birlikte EYT’liler e-Devlet üzerinden veya kuruma bizzat form doldurarak başvuru yaparak emekli olacaktırlar. İşverenler, EYT kapsamındakilerin işten çıkartma işlemlerinde normal emeklilik prosedürlerini izleyecek. Bu kapsamda, işten çıkartmada 8 numaralı kod kullanacaklardır. EYT SSK’dan emekli olacaklar, SGK’dan “Emekli olur” yazısı alarak ayrılabilir. İşten ayrılmadan yapılacak emekli müracaatları geçersiz kabul ediliyor. “Emekli olur” yazısıyla istifa edenler, işyeri tarafından verilecek olan işten ayrılış belgesi ile emekli başvurusunda bulunabilir.

EYT için askerlik borçlanması da hesaba katılır. Eğer askerlik sigorta tarihinden önce yapıldıysa, borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilir. Erkekler askerde geçirdikleri günleri satın alarak prim günlerine ekleyebilir. Fakat yapılan düzenlemeyle askerlik borçlanması EYT kapsamında yer almazsa sigortalı çalışanlar ödedikleri borçlanma tutarını geri alabilir. Ancak askerlik borçlanması ile ilgili henüz netleşen bir durum söz konusu değil.

EYT’LİNİN HAKLARI NELERDİR?

1 yıldan fazla çalışması varsa kıdem tazminatı

Eğer varsa ödenmemiş maaşı

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücreti

Eğer varsa yıllık izin ücreti

Hafta tatil ücreti

Ulusal bayram ve genel tatil ücreti

EYT İle Emekliliğe Ayrılan Kişi Aynı İş Yerinde Tekrar Çalışmaya Başlayabilir Mi?

EYT kapsamında emekli olanlar aynı işyerinde çalışmaya devam edebilir. EYT kapsamında emekliliğe hak kazananlar emeklilik maaşından faydalanabilmek adına çıkışını talep edebilmekte, emeklilik maaşının bağlanmasının ardından ise tekrar aynı iş yerinde işe girişini isteyebilmektedir. Burada önemli olan, işveren ile EYT kapsamında olup çıkışını isteyen çalışanın tekrar işe başlama konusunda işveren ile işçinin anlaşmasıdır. İşverenin bu noktada, çıkışını yaptığı çalışanı EYT’li olduğu için tekrar işe başlatmak gibi bir kanuni yükümlülüğü bulunmamaktadır. Öte yandan, EYT nin düzenlendiği yeni kanunda emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 30 gün içinde tekrar işe başlayan bütün sigortalılar içinse işverene %5 destek primi verileceği hüküm altına alınarak işverenleri çalışanları tekrar işe almaları için de bir teşvik yaratılmıştır.

EYT’li çalışanın emeklilik maaşından faydalanabilmesi adına işten çıkışı ardından işe tekrar girişi yapılmışsa, söz konusu işe başlama artık “yeni bir iş sözleşmesi” kapsamında değerlendirilecektir. Böylece, taraflar arasında ücret miktarı için yeniden bir pazarlığın başlayacağı düşünülebilir. Burada, EYT’lilerin çalıştıkları işin karşılığı alacakları ücretin brütten nete düşeceğini ve sosyal güvenlik destek primi kesintisinin uygulanacağını belirtmek gerekir. Diğer taraftan hakkında henüz yasal bir düzenleme bulunmadığı gibi emsal karar da bulunmadığından, yeniden işe başlayacak çalışan “kıdeminin değişmediğini” ileri sürerek maaşının düşürülmemesi gerektiğini ileri sürebilecektir.

EYT kapsamında emekli olan kişileri işveren işten çıkaramaz. 4857  İş Kanunu’nun 18. veya 25. maddesinde yer alan iş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli veya haklı neden ile fesih halleri arasında emeklilik olgusuna yer verilmemiştir. Yani emeklilik iş sözleşmesini işveren tarafından fesih hakkı veren bir durum değildir. Öte yandan, EYT şartlarını sağlayan çalışanının emekliye ayrılabilmesi için bunu SGK’ya bildirmesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle, emeklilik ve emekliliği elde etmek için fesih talebi çalışanın talebi üzerine gerçekleşmektedir. Dolayısıyla, EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirmiş olmasına rağmen, emekli olmayarak çalışmayı tercih edecek personel, işveren tarafından salt emeklilik şartlarını yerine getirdiğinden bahisle işten çıkmaya zorlanamayacaktır.