İşveren tarafından iş akdi haksız olarak feshedilen yani işten çıkarılan işçinin hakları doğacaktır. İşçi olarak adlandırılan çalışanlar bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişilerdir. İş görmenin karşılığında bir ücret ödemeyi üstlenen sözleşmeler ise iş sözleşmeleri olarak tanımlanır.

İş sözleşmeleri yazılı olarak düzenlenebileceği gibi sözlü olarak da hazırlanabilir. Her iki sözleşme türünün birbirinden farkı bulunmamaktadır. İş Kanunu kapsamında bazı çalışanlar işçi olarak kabul edilmez. Bu sebeple de işten çıkarılmaları halinde çeşitli haklardan yararlanamazlar.

Deniz ve hava taşıma işinde çalışanlar, 50 kişiden az tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerleri, ev hizmetleri yapanlar, sporcular, çıraklar, rehabilite edilen kişiler İş Kanunu kapsamında kabul edilmediklerinden kıdem tazminatı alma hakkına sahip olamamaktadır.

İş Hukuku kapsamında işveren ve işçi arasındaki iş ilişkisinin hukuki boyutu ele alınırken karşılıklı hak ve yükümlülükler belirlenir. İşçi hakları söz konusu olduğunda ise işçinin çalışması karşılığındaki ücret hakkı, eşit muamele görme hakkı, iş sağlığı ve güvenliği uyarınca korunma hakkı ortaya çıkmaktadır.

İşçi Hakları Kapsamında Ücret Hakkı

İşçi hakları kapsamında ücret hakkı işçinin haklarından biridir. İşçi çalıştığı işte bir ücret mukabilinde çalışır. Bu ücretin en az asgari ücret olması gerekmektedir. İşçinin ücreti belirlenirken de emsal ücretlere göre hareket edilmesi gerekir.

İşçinin ücret ödemesi de en geç ayda bir yapılmalıdır. Süre 1 hafta olarak da tespit edilebilir. Türk parası olarak ödenmesi gereken ücretin iş yerinde ödenmesi de işçinin ücret hakkı kapsamında yer almaktadır.

İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliği Kapsamındaki Hakkı

İşçinin çalıştığı yerde iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli tedbirlerin alınmış olması icap eder. İşveren işçiyi koruma borcu altındadır. Bu kapsamda ise Borçlar Kanunu ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca işverenin yükümlülükleri belirlenir.

İşveren mesleki riskleri önlemek, işyerinde alınmış olan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini denetlemek, risk değerlendirmesi yaptırmak, çalışanları bilgilendirmek gibi yükümlülüklere sahiptir.

• İşçi mobbing uygulamalarına karşı korunma hakkı,
• Kişisel verilerinin korunması hakkı,
• Çalışmaktan kaçınma hakkı,
• Eşitlik hakkı,
• Ara dinlenmesi hakkı,
• Fazla mesai ücreti hakkı,
• İhbar süresi içinde iş arama izni hakkı,
• İzin hakkı gibi çok sayıda hakka sahiptir. Bu haklar kanunla işçiye tanınır.

Söze konu haklara ilişkin taleplerin veya yaşanan uyuşmazlıkların özen ve ciddiyetle takibi adına yetkin ve deneyimli bir iş hukuku avukatından yardım almak en sağlıklı yaklaşım olacaktır.

İşten Çıkarılan İşçiye Tanınan Haklar

İşten çıkarılan işçiye tanınan haklar kapsamında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret alacağı, fazla mesai alacağı, yıllık izin ücreti alacağı, işe iade davası açma hakkı gibi çeşitli haklar vardır.

İşçi ve işveren arasında imzalanan sözleşme gereği işçiye tanınmış olan haklar kanunla belirlenmektedir. Çalışma yaşamını ilgilendiren İş Hukuku, iş yaşamını içine alan çok sayıda konuyu kapsar. İş Kanunu’na uygun olarak çeşitli hak ve yükümlülükler İş Hukuku tarafından düzenlenir. Bu kapsamda ele alınan bazı konular aşağıdaki gibidir:

• İşçi ücretleri,
• Yıllık izinler,
• Kıdem tazminatı,
• İhbar tazminatı,
• İş güvencesi tazminatları,
• İşten çıkarılan işçinin hakları,
• Sözleşme feshi.

İşten Çıkarılan İşçi Ne Yapmalı?

İşten çıkarılan işçi işten çıkarılma hakları olarak işçilik alacakları için dava açabilir veya işe iade davası açabilir.

İşçilik alacakları şunları içerir:

• Kıdem tazminatı,
• İhbar tazminatı,
• Fazla mesai ücreti alacağı,
• Ücret alacağı,
• Yıllık izin alacağı,
• UBGT alacağı,
• AGİ alacakları,
• Hafta tatili alacağı vs.

Belirtmek gerekir ki; işçinin işe iade davası açabilmesi için iş güvencesine tabi olması gerekmektedir.

İşten Çıkarılan İşçiye Ne Ödenir?

İşten çıkarılan işçiye ödenecek alacak kalemleri arasında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai alacakları, yıllık izin alacağı, ücret ve AGİ alacakları, hafta tatili alacağı, yıllık izin ücreti alacağı, UBGT gibi alacaklar en yaygın alacaklar olarak sayılabilecektir. Bunlara ek olarak işçinin somut olaya göre hak kazandığı alacakları olur. Bunların en iyi şekilde değerlendirilmesi için iş hukuku avukatından hukuki yardım alınmasında fayda bulunmaktadır.

İşten Çıkarılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı

İşçinin bir iş yerinde en az 1 yıldır çalışıyor olması halinde kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Kıdem tazminatı miktarı işçinin çalıştığı her yıl eklenerek hesaplanır. İşçinin kıdem tazminatı hakkı elde edebilmesi için işten çıkarılması kusuru sebebi ile olmamalıdır.

İşverenin İş Kanunu kapsamında sözleşme feshi yapması halinde ve işveren fesih nedenlerinde haklıysa işçiye kıdem tazminatı ödenmez. İşverenin işçiye kıdem tazminatı ödememesi durumunda işçinin haklarından biri de dava açabilmektir. Kıdem tazminatı davası zamanaşımı süresi 5 yıldır. Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken işçinin en son aldığı ücret dikkate alınır.

İşçi İşten Çıkarıldığında İhbar Tazminatı

İşçi işten çıkarılacağı zaman kendisine bildirim yapılır. İşçinin kıdemine göre yapılan bu bildirimin süresi değişiklik gösterir.  6 aydan az süredir çalışan bir işçi 2 hafta önceden bildirim alır.

6 ay-1,5 yıl aralığında çalışma süresi olanlara 4 hafta önceden bildirim gider. 1,5 -3 yıl aralığında çalışma süresi olan işçiye 6 hafta önce bildirim yapılır. 3 yıldan fazla süredir çalışanlar içinse bildirim süresi 8 haftadır.

İşçi ihbar sürelerine uyulmamak sureti ile işten çıkarıldığında ihbar tazminatı hakkı doğar. İşçinin hukuki haklarından biri olan ihbar tazminatı hakkı için dava açılması gerekir.

İşçinin İşten Çıkarılması Durumunda Fazla Mesai Alacağı

İşçi işten çıkarıldığında fazla mesaileri kendisine ödenmemiş ise bunu talep etme hakkı vardır. Haftada 45 saatin üzerinde çalışan işçinin fazla mesai alacağı hakkı doğar. İşveren işçi fazla mesaiye kaldığında normal çalışma ücretinden daha fazla ücret öder.

İşten çıkarılan işçi fazla mesaileri ödenmemiş ise bunun için dava açarak talepte bulunabilir. İşçinin kendi kusuru sebebi ile işten çıkarılması halinde de fazla mesai alacağını talep etme hakkı bulunur.

İşçi İşten Çıkarıldığında Yıllık İzin Alacağı

İşçinin yıllık izne hak kazanması için o işyerinde 1 yıldır çalışıyor olması gerekir. İşçi yıllık izne hak kazandığında dinlenme süresi içindeyken de maaşını alır. Bu süre paraya çevrilemez. İşçi yıllık izinlerini kullanmadığı takdirde işten de çıkarılmış ise yıllık izinlerinin ücretini talep edebilir.

İşçi alacağı davası kapsamında yer alan yıllık izin alacağı işçinin haklı bir nedenle işten çıkarıldığı durumlarda da talep edilebilen bir haktır.

İşten Çıkarılan İşçinin Maaş Alacağı

İşçi işten çıkarıldığında maaşı içeride kalmış ise bunu işverenden talep edebilir. İşçi işten çıkarılmış olsa da haklarının kendisine ödenmesi gerekir. Bu haklar ödenmediğinde işçi alacakları kapsamında dava açabilmektedir.

İşverenin haklı bir nedene dayanmak sureti ile işçiyi işten çıkarttığı durumlarda da maaş alacağı içerde kalmışsa bunun işçiye iade edilmesi gerekmektedir.

İşten Çıkarılan İşçinin AGİ Alacağı

İşçi işten çıkarıldığı takdirde asgari geçim indirimi alacağını almamış ise bunu da işverenden talep edebilir. Asgari geçim indirimi ödemeleri geriye dönük olarak 5 yılı kapsayacak biçimde talep edilebilir.

İşçi bu alacağını talep ettiğinde yaptığı işçi işveren sözleşmesinde nasıl talepte bulunduğu önemli olur. AGİ dahil ücret veya AGİ hariç ücret üzerinden anlaşmanın nasıl sağlandığı önemlidir. İş sözleşmesi ya da tanıklar mahkemede delil olarak öne sürülebilecekler arasında yer alır.

İşçinin İbraname Hazırlayarak İşten Çıkarılması

İşçi işten çıkarıldığında işveren kendisinden ibraname adı verilen imzalanmış bir belge alır. Bu belgede yer alan irade beyanı esas alınır İşçi bütün haklarını aldığına dair bir ibraname imzaladığı takdirde somut olayın durumuna göre açılacak dava değerlendirilir.

İbraname sıkı şartlara bağlı olarak düzenlenen bir belgedir. Uygulamada işverenin kötü niyetle kullanabileceği ibranamelerin sıkı şartlara bağlı olması bu sebepledir. Şartları sağlamayan ibranamelerin geçerliliği olmamaktadır.

Sendikal Nedenlerle İşten Çıkarılan İşçinin Hakları

İşçi sendikal nedenlerle işten çıkarıldığında tazminat alma hakkı doğar. İşçilerin sendikalara üye olma hakkı vardır. Anayasa’da ve çeşitli kanunlarda da kendisine yer bulan sendikal haklar işçi tarafından kullanıldığında ve bu sebeple işten çıkarılırsa işçi işverene dava açabilir.

İşçinin İşten Çıkarılması ve İşe İade Davası Açma Hakkı

İşveren geçerli bir gerekçe göstermeden işçiyi işten çıkardığında şartlar sağlanmış ise işçi işe iade davası açabilir. İşçinin çalıştığı iş yerinde en az 30 kişinin çalışıyor olması ve işçinin bu işyerinde en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekir.

İşçi işten çıkarıldığında çeşitli davaları açabilir. Alacaklarına yönelik dava açan işçinin bu konuda hukuki destek alması hak kaybı yaşamaması açısından da oldukça önemlidir. İşçi işe iade davasını önce açıp daha sonra da diğer alacaklarına yönelik dava açabilir. İşçinin alacaklarına yönelik açacağı davalarda sıralamanın nasıl olması gerektiği ya da önceliğin hangi davaya verileceği gibi ayrıntılar uzman bir hukukçu ile değerlendirilmelidir.

1 yıl dolmadan işten çıkarılan işçinin hakları

1 yıl dolmadan işten çıkarılan işçinin hakları arasında kıdem tazminatı bulunmamaktadır. Örneğin 6 ay dolmadan işten çıkarılma durumunda kıdem tazminatına hak kazanılamaz. İşçinin aynı işveren nezdinde 1 yıl ve üstü çalışması durumunda kıdem tazminatı hakkı olacaktır.

1-10 yıl çalışma süresinde tazminat hesaplama

İşçinin çalışması 1 yıl ile 10 yıl arasında ise, kıdem tazminatı aylık brüt maaşı tutarı ve kıdem süresi çarpımı kadardır. 10 yıldan fazla çalışma süresi bulunan işçilerin ise her sene için brüt maaşın 3.5 günlük tutarı kadar kıdem tazminatı ödenir. Burada hesaplamalar bilirkişilerce yapılacaktır. Kesin miktarlara ancak bu hesaplamalar sonucunda ulaşılacaktır.

İşten Çıkarılan Bir İşçi Nereye Başvurmalı?

Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları korunur. Eğer işçi bu haklarını alamadıysa iş mahkemesine başvurmalıdır. Burada iş hukuku uyuşmazlıklarından kaynaklanan davasını ikame etmelidir.

İşçi işveren arasındaki uyuşmazlıklardan kaynaklanan uyuşmazlıklarda arabuluculuk dava şartıdır. Yani kişiler dava açmadan önce adliyelerdeki arabuluculuk bürosuna başvuru yapmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

İşten Çıkarılan İşçi Ne Yapmalıdır?

İşten çıkarılan işçi öncelikle hukuki desteğe başvurabilir. Bu süreçte zorunlu arabuluculuk hizmetlerinden de yararlanılması gerekir. Arabuluculuk kurumu bir sonuç vermediği takdirde ise işten çıkarılan işçinin dava yoluna gitmesi gerekir.

İşten Çıkarılan İşçiye Verilen Haklar Nelerdir?

İşçi haksız bir nedenle iş sözleşmesi feshedilerek işten çıkarıldığında çeşitli hakları talep edebilir. Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai alacağı, yıllık izin alacağı, AGİ tazminatı bunlardan bazılarıdır.

İşçinin İşten Çıkarılması Durumunda Tazminatların Ödenmesi Ne Kadar Sürede Olur?

İşçi haksız bir nedenle işten çıkarıldığında ve alacakları kendisine ödenmediğinde tazminat davası açabilir. İşçi aynı zamanda işe iade davası da açabilecektir. İşçinin tazminat davasını kazanması durumunda da alacakları işveren tarafından derhal ödenir.

Sözlü olarak işten çıkarılan işçi ne yapmalı? 

İşçi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne işten sözlü olarak çıkarıldığına dair yazılı bildirim yapmalıdır.

29 koduyla işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir?   

Kod 29 olabilecek herhangi bir fiil gerçekleştirmediğini iddia eden işçi dava açmalıdır. Aksi takdirde kıdem ve ihbar tazminatı, işsizlik maaşı vs. alamaz.

3 yıl asgari ücretle çalışan ne kadar tazminat alır 2023?

3 yıl kıdemi olan işçi 2023 Ağustos ayı itibariyle 61.105,28 TL kıdem tazminatı alacağına hak kazanacaktır.

İşten çıkarken ihbar süresi zorunlu mu?

İşçi işten ayrılacak ise işverene belli bir süre önce durumu bildirmeli, yine işveren fesih yapacaksa işçiye belli bir süre önce durumu bildirmekle yükümlüdür.